czwartek, 18 grudnia 2014

Samochód użytkowany w celach mieszanych - rozliczenie PIT, CIT

Samochód, który posiada jednostka, zarówno wprowadzony jako środek trwały, jak i ten wykorzystywany na podstawie umowy leasingowej - często użytkowany jest również do celów prywatnych. Czy w takim wypadku jest możliwość zaliczenia kosztów amortyzacji, opłat leasingowych do kosztów uzyskania jednostki? Jeżeli tak, to w jakiej wysokości - podobnie jak w VAT 50%, 100%? Co zrobić, żeby urząd skarbowy nie podważył tych kosztów, jako koszty podatkowe?

Po wejściu w życie ustawy zmieniającej ustawę o VAT w zakresie użytkowania samochodów osobowych od 01.04.2014r., zrodziło się wiele pytań na gruncie ustawy o PIT i CIT - czy w związku z odliczeniem częściowym VAT (50%) urzędy skarbowe nie będą kwestionowały odpisów amortyzacyjnych i opłat leasingowych w kosztach podatkowych, skoro podatnik otwarcie przyznaje, że auto użytkowane jest do działalności mieszanej. Z takim pytaniem wystąpił poseł Artur Ostrowski w interpelacji poselskiej nr 27342 w 07.2014r. Odpowiedź w tej sprawie z Ministerstwa Finansów uzyskano w dniu 08.08.2014r.

Temat jest bardzo istotny, dlatego pokuszę się zacytować autora odpowiedzi, a na końcu podsumuję:

"W zakresie podatku dochodowego: Na gruncie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą PIT, obowiązuje generalna zasada wyrażona w art. 22 ust. 1 ustawy PIT, w myśl której kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów niestanowiących kosztów podatkowych, wymienionych w art. 23 ustawy PIT.    Analogiczna zasada obowiązuje na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą CIT. Zasada ta w zakresie podatku PIT oraz podatku CIT obowiązuje również zarówno podatników, którzy odliczą 50% kwoty podatku VAT od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, jak i tych, którzy odliczą podatek VAT w pełnej wysokości.
   Wejście w życie przepisów ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 312) nie oznacza, że w zakresie podatku PIT oraz podatku CIT podatnicy ci zobligowani są do automatycznego pomniejszenia kosztów używania samochodu osobowego o 50%. A zatem jeżeli wydatek związany z używaniem samochodu osobowego spełnia warunki określone w art. 22 ust. 1 ustawy PIT (odpowiednio art. 15 ust. 1 ustawy CIT), stanowi on koszt uzyskania przychodu wraz z podatkiem VAT w tej części, w jakiej podatnikowi nie przysługiwało odliczenie, zgodnie z odrębnymi przepisami.
   Jeżeli samochód osobowy spełnia definicję środka trwałego (art. 22a ustawy PIT, art. 16a ustawy CIT), podatnik ma prawo wprowadzić go do ewidencji środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych niezależnie od tego, w jakiej części (100% czy 50%) odliczył VAT przy zakupie tego samochodu. Wyjaśnić przy tym należy, że biorąc pod uwagę literalne brzmienie art. 22a ust. 1 ustawy PIT (odpowiednio art. 16a ust. 1 ustawy CIT), ustawa nie wymaga, by dany składnik majątku był wykorzystywany wyłącznie na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jako warunek zaliczenia go do środków trwałych i dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
   Należy więc przyjąć za Naczelnym Sądem Administracyjnym, że ˝(...) wykładnia art. 22a ust. 1 oraz art. 23a pkt 1 u.p.d.o.f. nie daje podstaw do przyjęcia, że z uprawnienia do dokonywania odpisów nie mogą korzystać podatnicy wykorzystujący środki trwałe poza potrzebami związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą również do innych celów. Brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych dotyczy wyłącznie podatników niewykorzystujących w ogóle tych środków na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. (...) zasadniczym warunkiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest faktyczne wykorzystywanie środka trwałego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Generalną, wynikającą z art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f. zasadą jest, że do kosztów uzyskania przychodów zalicza się koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, a więc w toku aktywnej działalności w obrębie danego źródła przychodu. Amortyzacja dotyczy zużycia środków trwałych w danym okresie, którego wyrazem jest określona wartość konieczna do utrzymania tych składników w dalszej eksploatacji lub odtworzenia po ich zużyciu. Jest ona zatem majątkowym obrazem zużycia danego środka trwałego w czasie. Funkcjonalnie wystarczające jest wykazanie związku używania określonego środka trwałego z prowadzeniem działalności gospodarczej w taki sposób, że dany środek służy przede wszystkim tejże działalności. Z przyczyn prakseologicznych ustawa nie wymaga ani wykazania, ani zaistnienia wyłączności takiego związku. Przy ustaleniu głównego celu wykorzystania środka trwałego jego osobiste i uboczne wykorzystywanie przez podatnika lub członków jego rodziny nie jest wystarczającym powodem wyłączenia (ibidem, s. 557)˝ - wyrok z dnia 29 stycznia 2009 r., sygn. akt II FSK 1470/07.
   Do ustalenia wartości początkowej nabytego odpłatnie środka trwałego, w tym samochodu osobowego, cenę nabycia pomniejsza się o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług (art. 22g ust. 3 ustawy PIT, art. 16g ust. 3 ustawy CIT).
   Przypadki, w których samochód osobowy nie podlega amortyzacji bądź ograniczona jest wysokość odpisów amortyzacyjnych lub możliwość ich zaliczania do kosztów podatkowych, określają przepisy ustawy PIT oraz ustawy CIT. I tak zgodnie z art. 22c pkt 5 ustawy PIT (odpowiednio art. 16c pkt 5 ustawy CIT) amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane; w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono tę działalność albo jej zaprzestano.
   Ponadto w myśl art. 23 ust. 1 pkt 4, 45 oraz 45a lit. c ustawy PIT (odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt 4, 48 oraz 63 lit. c ustawy CIT) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:
   - odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z dnia przekazania samochodu do używania,
   - odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie,
   - oddanych do nieodpłatnego używania - za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania.
   Zauważyć należy, że w odniesieniu do środka trwałego, jakim może być samochód osobowy, brak jest w przepisach ustawy PIT oraz ustawy CIT analogicznego rozwiązania jak w przypadku nieruchomości, które tylko w części wykorzystywane są w działalności gospodarczej. W sytuacji takiej przepis art. 22f ust. 4 ustawy PIT zezwala na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w wysokości ustalonej od wartości początkowej nieruchomości, budynku lub lokalu odpowiadającej stosunkowi powierzchni użytkowej wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej, wynajmowanej lub wydzierżawianej, do ogólnej powierzchni użytkowej tej nieruchomości, budynku lub lokalu."

PODSUMOWUJĄC:
  • Jeżeli auto wykorzystywane jest do celów mieszanych - zarówno do realizacji celów służbowych jak i prywatnych nie ma przesłanek, żeby odpisy amortyzacyjne nie stanowiły kosztów uzyskania przychodu - podstawą jest spełnienie definicji środka trwałego i wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych - jedynie samochód, który nie jest w ogóle wykorzystywany do celów działalności gospodarczej nie może generować kosztów podatkowych. Zgodnie z odpowiedzią wg literalnego brzmienia przepisu, ustawa nie wymaga, żeby środek trwały był wyłącznie wykorzystywany na cele prowadzonej działalności gospodarczej (dobrze jednak, jeżeli jest głównie w tym celu wykorzystywany).
  • Zmieniona ustawa o VAT od 01.04.2014r. nie przekreśliła możliwości ujmowania w kosztach odpisów od samochodów, które w VAT stanowią samochód użytkowany do celów mieszanych i dają prawo odliczenia podatku w 50%. Są to dwie niezależne ustawy, jak podkreśla Ministerstwo Finansów, i nie rozpatruje się ich łącznie. Jeżeli wydatek związany z użytkowaniem samochodu osobowego spełnia warunki art. 22 ust. 1 UPDOF (art. 15 ust. 1 UPDOP) stanowi koszt uzyskania przychodu wraz z podatkiem VAT, do którego podatnikowi nie przysługiwało prawo odliczenia.
  • Podatek VAT, który nie podlega odliczeniu zwiększa wartość początkową środków trwałych, a tym samym również stanowi koszt uzyskania przychodu.
  • Kosztów uzyskania przychodu nie stanowi amortyzacja auta powyżej wartości 20.000 EUR przeliczonej wg kursu średniego NBP z dnia przekazania samochodu do użytkowania.

W temacie użytkowania aut służbowych warto przeczytać również:

2 komentarze:

  1. Przyznam, że przepisy są zbyt skomplikowane. Próbowałem samodzielnie prowadzić księgowość, ale kiedy dotarłem do etapu rozliczania kilometrówki, zrezygnowałem i skorzystałem z usług biura rachunkowego.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dokładnie mam tak samo, nie ogarniam tych wszystkich przepisów. Dobrze, że jest tak wiele takich artykułów jak ten. Bardzo pomocny.

    OdpowiedzUsuń