Ulga na złe długi - prawa wierzyciela, obowiązki dłużnika

Temat długów jest znany niestety prawdopodobnie wszystkim, ale czy każdy wie, że sytuacja, gdy posiadamy niezapłacone faktury nie jest zupełnie beznadziejna? Prawo daje nam możliwość odzyskania chociażby zapłaconego VAT-u.

Zacznijmy od tego, że każdy VAT-owiec zobowiązany jest uiścić VAT od dokonanej sprzedaży towarów i usług. Momentem do powstania takiego obowiązku jest moment sprzedaży, tj. ogólnie mówiąc moment dostarczenia towaru, materiału lub wykonania usługi. Oznacza to, że sprzedawca wystawiając fakturę za sprzedany towar/usługę zobowiązany jest odprowadzić VAT od tej transakcji do Urzędu Skarbowego.

 

Prawa wierzyciela

 

Jeżeli dłużnik nie reguluje swojej płatności w odpowiednim czasie, wierzyciel ma prawo odzyskać zapłacony VAT poprzez korektę deklaracji VAT.

Art. 89a ust. 1 mówi:

"Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.”

Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną jeżeli nie została ona uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Warunki jakie muszą zostać spełnione, żeby można było dokonać korekty "in minus" to (zgodnie z ustawą o VAT):

1. dostawa towaru lub świadczenie usług była dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. poz. 978, 1259, 1513, 1830 i 1844 oraz z 2016 r. poz. 615), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji; 
2.  na dzień poprzedzający wykonanie korekty oby dwa podmioty (wierzyciel i dłużnik) są czynnymi podatnikami VAT i dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
3. nie minął okres 2 lat od końca roku, w którym została wystawiona faktura.

Warunki te muszą zostać spełnione łącznie. Korekta może zostać dokonana w deklaracji VAT w okresie, w którym przypadał 150 dzień liczony od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Warunkiem oczywiście jest nieuregulowanie faktury przez dłużnika i niezbycie należności przez wierzyciela. Jeżeli faktura zostanie uregulowana częściowo przez dłużnika - takiej korekty dokonuje się w części nieuregulowanej.

Korekta deklaracji "in minus" wywołuje skutki "in plus" u dłużnika. Dlatego też wierzyciel korygując swoją deklarację zobowiązany jest dołączyć do VAT-7 formularz VAT-ZD, na którym poinformuje urząd skarbowy o kwocie takiego odliczenia oraz o danych dłużnika - ułatwi to urzędowi zweryfikowanie zrealizowania obowiązku przez dłużnika.

 

Obowiązki dłużnika

 

W przypadku nieuregulowania faktury dokumentującej otrzymania dostawy towaru lub wykonanej usługi dłużnik zobowiązany jest do dokonania korekty podatku VAT z tytułu odliczenia kwoty podatku z tej faktury w terminie 150 dni od daty płatności wynikającej z tej faktury (określonej w umowie):

" Art. 89b. 1. W przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.”

Jeżeli dłużnik ureguluje fakturę w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności - korekty nie będzie musiał wykonać. Jeżeli natomiast ureguluje tą fakturę częściowo -  korekty również dokona częściowo (w części nieuregulowanej).

 

A co w przypadku, gdy dłużnik ureguluje fakturę (lub częściowo ją ureguluje) po dokonaniu korekty podatku VAT?

 

Mówi o tym art. 89a ust. 4

” 4. W przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, o której mowa w ust. 1, należność została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części."

Artykuł ten wskazuje na konieczność dokonania ponownej korekty deklaracji VAT w okresie, w którym otrzyma on całość lub część zapłaty, lub dokonał jej zbycia. Częściowe uregulowanie należności powoduje zwiększenie podstawy do opodatkowania tylko w części uregulowanej przez dłużnika.

Dłużnik, regulując takie zobowiązanie, zyskuje prawo do ponownego odliczenia podatku od danego zobowiązania w całości, lub w części - w zależności od tego jakiej dokonał płatności.

 

PODSUMOWANIE:

1. Wierzyciel może dokonać korekty deklaracji VAT z tytułu nieuregulowanej faktury w okresie, w którym przypadał 150 dzień liczony od dnia upływu terminu płatności wynikającego z umowy lub z faktury, jednakże nie później niż przed upływem 2 lat;
2. Dłużnik zobowiązany jest do korekty podstawy opodatkowania i podatku w deklaracji w okresie, w której przypada 150 dzień liczony od dnia upływu terminu płatności wynikającego z umowy lub z faktury;
3. Wierzyciel do deklaracji VAT-7 dołącza formularz VAT-ZD wskazujący wartość podatku oraz dane dłużnika;
4. Po uregulowaniu całości lub części wierzytelności wierzyciel i dłużnik dokonują korekty VAT w okresie, w którym wierzytelność została uregulowana i wielkości uregulowanej.